DERMATOSI NODULAR KUTSAKORRA (DNK)

1. Zer da?

Azaleko gaixotasun ahulgarria da, zeinaren bereizgarria azalean nodulu eta hanturen moduko lesioak agertzea den, eta Capripoxvirus generoko Poxviridae familiaren DNA birus batek eragiten du.

Gaixotasunak garrantzi ekonomikoa du, ekoizpenean jaitsiera handia eragiten duelako, bereziki esne-behietan.

2. Zeintzuk dira Gaixotzen diren espezieak?

Batez ere etxeko eta basoko hausnarkariei eragiten die, eta bereziki esne-aziendari:

• Behiak
• Ardiak
• Ahuntzak

Gatibu eta aske dauden basoko hausnarkarietan ere antzeman da, bai eta orojale eta haragijaleetan ere, hala nola untxi basatiak, azeriak, erbinudeak, txerriak eta gizakiak ez diren primateak.

3. Nahitaez aitortu beharreko gaixotasuna da?

Bai, OMSAri eta Europar Batasunari nahitaez aitortu beharreko gaixotasuna da.

4. Zer arrisku eragiten dio osasun publikoari?

DNK EZ da ZOONOSIA, eta, beraz, EZ dio gizakiari eragiten, eta EZ da osasun publikorako arrisku handia.

5. Zein banaketa geografiko du?

DNKren banaketari dagokionez, ia Afrika osoan hedatuta dago, nahiz eta gaitasun handia duen kontinente horretatik kanpo ezartzeko, eta horixe erakusten ari da azken boladan, 2013az geroztik gaixotasuna Europan baitago. Espainian, gaur egun arte, ez da inoiz DNK foku bat ere aitortu.

Birusak beroari aurre egiten dio, eta sortutako zarakarrak lurrera erortzen dira; bertan, birusa hainbat hilabetez egon daiteke bideragarri.

Gaixotasun hori mundu osoan agertzeari buruzko informazio berriagoa eta zehatzagoa lortzeko, munduko informazio zoosanitarioari buruzko OIEren datu‑basearen interfazea (WAHID) kontsulta daiteke:

WAHID

6. Nola transmititzen eta hedatzen da (epidemiologia)?

Infekzio-iturriak honako hauek dira: azaleko lesioak (lesioetan birusak 40 egun arte biziraun dezake), zarakarrak, edota listua, sudurreko jarioa, esnea, semena, giharrak, barea eta gongoil linfatikoak.

 Transmisioa honelakoa izan daiteke:

• Zeharkakoa:
  • Bide mekanikoa: euli, eltxo, kapar eta antzeko bektoreen ziztadaren bidez.
  • Bide transestadiala eta transobarikoa zenbait kapar espezietan.
• Zuzenekoa: azaleko zarakar eta lesioen, listuaren, esnearen eta abarren bidez; bide hori ez da hain eraginkorra.

7. Zein dira sintoma klinikoak?

Eremu endemikoetan, gaixotze-tasa % 5-85 bitartekoa da, eta heriotza-tasa asko aldatzen da.

Inkubazio-aldia 6-9 egunekoa da, eta ondoren sukarra agertzen da.

Zeinu klinikoen larritasuna Capripoxvirus anduiaren eta ostalariaren arrazaren araberakoa da.

Koadro klinikoaren garapena aldakorra da eta infekzio subklinikotik heriotzara arte har dezake; fase klinikoan honako zeinu kliniko hauek agertzen dira:

• Sukarra
• Hanturak edo noduluak azalean (1 eta 5 cm bitarteko diametrokoak)
• Akidura
• Anorexia
• Gehiegizko listu-jariatzea
• Begietako eta sudurreko jarioa
• Agalaxia
• Azal guztiari, azal azpiko ehunari eta batzuetan giharrei eragiten dieten nodulu mingarriak: mutur eta sudur-zuloak, bizkarra, hankak, eskrotoa, perineoa, betazalak, belarrietako oinaldea, ahoko mukosa eta buztana; nekrosiak eragiten die, eta handitu egiten dira.
• Herrentasuna, tendoietako hanturak eta nekrosiak eta bular eta hanketako edema akutuak eragina.
• Azaleko gongoil linfatikoen hipertrofia.
• Bigarren mailako arazo gisa, infekzio bakterianoak ager daitezke honako hauetan:
  • Erroetan; ondorioz, mastitis larria ager daiteke, eta laurdena galdu.
  • Tendoi eta artikulazioetan; animalia betiko herren gera daiteke.
  • Umetokia; horrek abortatzea eta behi eta zezenak aldi baterako antzu geratzea eragin dezake.

Sintomak pixkanaka-pixkanaka larritu egiten dira, eta malnutrizioa, ahulezia eta, azkenik, heriotza dakarte.

8. Nola diagnostikatzen da?

Diagnostiko-mota hauek daude:

• Klinikoa: zeinu klinikoak aurkituz eta agindutako laborategiko proben bidez egiaztatuz.
• Diferentziala: DNKren kasu ez hain larriak honako hauekin nahas daitezke: pseudodermatosi nodular kutsakorra/herpes birusagatiko behien errape-mina, behien kokospeko estomatitisa, behien pseudobaztanga, vaccina birusa eta behi-baztanga, dermatofilosia, intsektu edo kaparren ziztadak, besnoitiosia, behi-izurria, demodikosia, Hypoderma bovis parasitoak eragindako infekzioa, fotosentikortasuna, urtikaria, azaleko tuberkulosia, onkozerkosia.
• Laborategikoa: DNK honako hauen laginak hartuz diagnostika daiteke: seruma; EDTA duen odol osoa; begietako eta sudur eta ahoko mukosen jariakinak, gongoil mesenterikoak eta bronkioetako gongoilak, barea, birikak eta hesteetako mukosa. Horretarako honako hauek erabil daitezke:
  • PCR birusa isolatzeko eta capripoxvirusa detektatzeko.
  • LSDVren, ardi-baztangaren birusaren eta ahuntz-baztangaren birusaren artean bereizteko, birus-txerto homologo bat landako birus-andui batetik bereizteko.

9. Nola prebenitzen eta kontrolatzen da?

PROFILAXI MEDIKOA

• Ez dago tratamendu terapeutikorik gaixotasun horretarako.
• Badaude txerto bizi indargabetuak DNKren birusaren aurka. Badago behi- edo ahuntz-baztangaren birusaren txerto bizi baten anduia, eta behi- edo ahuntz-baztangaren prebentziorako erabiltzen dena baino dosi handiagoan erabiltzen da.

PROFILAXI SANITARIOA

Orokorrean, profilaxi sanitarioa gaixotasuna sartu eta/edo hedatzea saihesteko erabiltzen da. Horretarako, honako neurri hauek ezartzen dira:

• Gaixotasunik gabeko herrialdeetan:
  • Etxe-behiak eta uretako bufaloen inportazioa mugatzea.
  • DNK detektatzeko zaintza-neurriak gomendatzen dira infektatuta dagoen herrialde edo eremu batetik gutxienez 20 kilometrora arte.
• Infektatutako herrialdeak:
• Gaixotasunaren kontrolerako, eragindako eskualdeetan aziendaren mugimendua mugatu, klinikoki eragindako animaliak kendu eta txertoak jarri behar dira.
• Hildako animaliak behar bezala kentzea (adibidez, erraustea), eta instalazio eta tresnak garbitu eta desinfektatzea.

Informazioa DNKri buruz- OMSA

Informazioa DNKri buruz– MAPA

Dermatosi nodular kutsakorraren lesioen argazkiak-CFSPH

El Reglamento (UE) 2016/429 del Parlamento Europeo y del Consejo, de 9 de marzo de 2016, relativo a las enfermedades transmisibles de los animales y por el que se modifican o derogan algunos actos en materia de sanidad animal («Legislación sobre sanidad animal»). La DNC se incluye en el Anexo II como una de las enfermedades objeto de aplicación del Reglamento.

El Reglamento de Ejecución (UE) 2018/1882 de la Comisión, de 3 de diciembre de 2018 relativo a la aplicación de determinadas normas de prevención y control a categorías de enfermedades enumeradas en la lista y por el que se establece una lista de especies y grupos de especies que suponen un riesgo considerable para la propagación de dicha enfermedad de la lista. La DNC aparece categorizada como A+D+E, siendo por tanto de aplicación medidas inmediatas para su erradicación ante su detección, medidas de prevención durante los movimientos y medidas de vigilancia.

El Reglamento Delegado (UE) 2020/687 de la Comisión, de 17 de diciembre de 2019, por el que se completa el Reglamento (UE) 2016/429 del Parlamento Europeo y del Consejo en lo referente a las normas relativas a la prevención y el control de determinadas enfermedades de la lista.

El Reglamento Delegado (UE) 2020/688 de la Comisión, de 17 de diciembre de 2019, por el que se completa el Reglamento (UE) 2016/429 del Parlamento Europeo y del Consejo en lo referente a los requisitos zoosanitarios para los desplazamientos dentro de la Unión de animales terrestres y de huevos para incubar.

El Reglamento Delegado (UE) 2020/689 de la Comisión, de 17 de diciembre de 2019, por el que se completa el Reglamento (UE) 2016/429 del Parlamento Europeo y del Consejo en lo referente a las normas de vigilancia, los programas de erradicación y el estatus de libre de enfermedad con respecto a determinadas enfermedades de la lista y enfermedades emergentes.

El Reglamento Delegado UE) 2020/692 de la Comisión, de 30 de enero de 2020, que contempla el Reglamento (UE) 2016/429 del Parlamento Europeo y del Consejo en lo referente a las normas para la entrada en la Unión, y para el desplazamiento y la manipulación tras la entrada, de las partidas de determinados animales, productos reproductivos y productos de origen animal.

El Reglamento de Ejecución (UE) 2020/2002 de la Comisión, de 7 de diciembre de 2020, por el que se establecen normas de desarrollo del Reglamento (UE) 2016/429 del Parlamento Europeo y del Consejo relativas a la notificación a la Unión y al envío de informes a la Unión sobre enfermedades de la lista, al sistema informático de información, así como a los formatos y los procedimientos de presentación y envío de informes relacionados con los programas de vigilancia y erradicación de la Unión y con la solicitud de reconocimiento del estatus de libre de enfermedad.

Reglamento Delegado (UE) 2023/361 de la Comisión, de 28 de noviembre de 2022, por el que se completa el Reglamento (UE) 2016/429 del Parlamento Europeo y del Consejo en lo referente a las normas de uso de ciertos medicamentos veterinarios a efectos de prevención y control de determinadas enfermedades de la lista (1).