Rift valley-ko sukarra (RVS)

1. Zer da?

RVS Bunyaviridae familiako Phlebovirus generoko birus batek eragindako gaixotasun akutua da, eta etxeko animaliei eta gizakiari eragin diezaieke: sukarra, ahulezia akutua, abortuak eta gaixotze- eta hilkortasun-tasa handiak eragiten ditu.

2. Zeintzuk dira Gaixotzen diren espezieak?

• Etxeko hausnarkariak: behiak, ardiak, ahuntzak, hainbat karraskari
• Hausnarkari basatiak, bufaloak, antilopeak, ñuak, etab.
• Gizakiari ere eragiten dio.

3. Nahitaez aitortu beharreko gaixotasuna da?

Bai, RVS Animalien Osasunaren Mundu Erakundearen (OEI) Animalia Lehortarren Osasun Kodean jasotako gaixotasuna da, eta nahitaez aitortu behar da.

4. Zer arrisku eragiten dio osasun publikoari?

RVS osasun publikorako arriskutsua da, ZOONOSI bat delako eta, beraz, gizakiari eragiten diolako.

Gizakiak oso sentiberak dira Rift valey-ko sukarrarekiko eta infekzioa har dezakete infektatutako eltxo batek ziztatuz gero, infektatutako animalien odolarekin/gorputz-jariakinekin edo ehunekin kontaktua izanez gero edo pasteurizatu gabeko esnea edo infektatutako animalien haragi gordina kontsumituz gero.

Hiltegi, laborategi edo ospitaleetako langileek animalia-jariakinen (hala nola hala nola sudurreko jarioak, odola, abortu baten ondorengo baginako jarioak), gainera, eltxo-ziztaden bidez; infektatutako haragiaren bidez infektatzeko arriskua dute; baita aerosolengatik ere, eta, baliteke pasteurizatu gabeko esnea kontsumitzeagatik.

5. Zein banaketa geografiko du?

RVS Saharaz hegoaldeko Afrikan eta Madagaskarren erregistratzen da nagusiki.

Historikoki, Afrikan 5 eta 15 urte bitarteko tarteetan erregistratu dira gaixotasunaren fokuak. Fokuak sortzen dira normalean lehorrak diren eremu jakin batzuetan prezipitazio handiko aldia eta/edo uholde-aldi bat gertatzen denean. Adibidez, 1998/99an Afrikan gertatu zen foku kopuru handiak bat egin zuen El Niño fenomenoarekin lotutako euriteekin, eta 2007ko Kenyako fokua kaltetutako eremuaren uholdearekin lotu da.

Gaur egun, Espainian ez dago RVS, nahiz eta Mediterraneo arroaren inguruko lurraldeetan dagoen banaketa geografiko zabalaren ondorioz, gaixotasuna sartzeko arrisku handiko eremua da.

Gaixotasunak mundu osoan duen agerraldiari buruzko informazio berriagoa eta eguneratuagoa jaso nahi izanez gero, OIEk munduko informazio zoosanitarioari buruz duen datu-basearen interfazea kontsultatu daiteke (WAHIS)

6. Nola transmititzen eta hedatzen da (epidemiologia)?

RVSaren epidemiologia bektore hematofagoen presentziaren mende dago euriteen garai indartsuetan: zenbait eltxo espeziek birusaren bektore gisa jarduten dute, eta ohikoa da gaixotasuna ezohiko eurite gogorretan sortzea, eltxoen populazioak ugaritzea dakartenak; izan ere, aurreko urteko eltxoen arrautzak eklosionatzea eragiten dute, jada infektatuta jaiotzen baitira, eta horrekin agerraldi epidemiko leherkorrak gertatzen dira.

Eltxoen arrautzek denbora luzez (baita urte batzuetan ere) iraun dezakete bizirik, baldintza lehorretan.

Honako hauek dira transmisio-bideak:

• Zuzena: gizakietan gertatzen da, kutsatutako animalia edo produktuak manipulatzean.
• Zeharkakoa: besteak beste Aedes, Anopheles, Culex, Eretmapodites, Mansonia, eta beste genero batzuetako bektore hematofogoen ziztadaren ondorioz.Eltxoak animalia biremikoen (birusa odol-fluxuan zirkulatzen da) odolaz elikatzen dira, eta, ondoren, beste animalia batzuk ziztatu eta birusa kutsatzen die.
• Bektorearen barruan: bektorean transmisio bertikala (ondorengoei) gertatzen da.

7. Zein dira sintoma klinikoak?

Animalietan zeinu klinikoak kaltetutako animalia-espeziearen eta hainbat baldintzaren (besteak beste adina eta ernaldia) araberakoak izaten dira.

• Behiak
  • Txahalak (oso minberak):
    • sukarra (40-41 ° C)
    • jangurarik eza
    • ahulezia eta depresioa
    • beherako odoltsua edo kirasduna
    • arkumeetan baino min hori gehiago
  • Helduak (nahiko minberak):
    • maiz agerikoa ez den infekzioa
    • sukarra 24-96 ordu bitartean
    • ile lehorra edo distirarik gabea
    • malko-jarioa, sudurreko jarioa eta gehiegizko listu-jariatzea
    • anorexia
    • ahulezia
    • beherako odoltsua edo kirasduna
    • esne gutxiago ekoiztea
    • abortu-tasa %85era irits daiteke.
• Ardiak
  • Arkume jaioberriak edo 2 aste baino gutxiagokoak (oso-oso minberak):
    • hil aurretik jaisten den sukarra (40–42 ° C)
    • anorexia
    • ahulezia eta apatia
    • abdomeneko mina
    • abdomeneko arnasketa bizkorra hil aurretik
    • heriotza 24-36 orduetan
  • 2 aste baino gehiagoko arkumean (oso minberak) eta ardi helduak
    • gaixotasun hiperakutua: bat-bateko heriotza zeinu hautemangarririk gabe
    • gaixotasun akutua, ardi helduetan ohikoagoa
    • sukarra (41-42 ° C) 24-96 orduz
    • anorexia
    • ahulezia, apatia eta depresioa
    • arnas maiztasuna areagotzea
    • gorakoak
    • beherako odoltsua edo kirasduna
    • sudurreko jario mukopurulentoa
    • min horia, ageriko aizan daiteke hainbat animaliatan.
    • ernari dauden ardietan “abortu-jasa”, ia % 100eko tasa.
• Ahuntzak

Ardi helduen antzekoa (ikusi gorago)

8. Nola diagnostikatzen da?

Gaixotasuna gertatzen den eremuetan,  Rift valley-ko sukarraren (RVS) susmoak honako hauetan oinarritzen dira: zeinu klinikoak, intsektuen jarduera, animalietan eta gizakietan aldi berean ematen diren afekzioak, eta, aldeko ingurumen-faktoreak gehituz gero,  gaixotasunaren hedapen azkarra. Diagnostikoa laborategiko proben bidez egiaztatzen da.

Diagnostiko diferentziala: beharrezkoa da laborategian baiestea RVSren antzeko sintomatologia duten beste gaixotasun batzuk baztertzeko.

• Behi-izurria eta hausnarkari txikien izurria
• Anthrax
• Mihi urdinaren gaitza
• Ardien enterotoxemia
• Bruzelosia
• Bibriosia
• Trikomonosia
• Nairobiko ardien gaitza
• Ardien klamidiosia
• Landare toxikoak
• Septizemia bakterianoak

Laborategiko diagnostikoa:

Honako lagin-mota hauek hartzen dira: hildako animalien edo abortatutako fetuen odol heparinizatua edo gatzatua, plasma edo seruma, gibela, barea, giltzurruna, gongoil linfatikoa, bihotzeko odola eta burmuina. Honako teknika hauek gauzatzen dira:

•  Birusa identifikatzea: kultibo zelularretan birusa isolatzea; RT- PCR birusaren genoma detektatzeko; antigenoa detektatzea, entzimei lotutako immunoxurgapen-saiakuntza (ELISA); gibelaren azterketa histopatologikoa.
• Test serologikoak: entzimei lotutako immunoxurgapen-saiakuntza, birusaren neutralizazioa eta immunofluoreszentzia-saiakuntzak

9. Nola prebenitzen eta kontrolatzen da?

• Honako hauek dira gaitza prebenitu eta kontrolatzeko funtsezko elementuak:
  • Animalia-populazioetan infekzioa zaintzea eta haren jarraipena egitea, berehala ematea detektatutako kasu baten berri.
  • Bektorea ihinztatze-tratamenduen bidez kontrolatzea eta haren ugalketa ahalbidetzen duten faktoreak kudeatzea.
  • Eltxoen ugaritzea ahalbidetzen duten berehalako klima-baldintzak iragartzen dituzten eta kontrol-neurri hobeak praktikan jarri behar direla adierazten duten klima-baldintzen aldaketak zaintzeko sistemak.
• Txertoak jar daitezke infekzioa prebenitzeko endemikoa den eremuetan:
  • Birus bizi eraldatua txertoa: dosi bakarra emanda bizitza osorako immunitatea bermatzen duena; hala ere, ez da gomendatzen ernari dauden animaliekin erabiltzea, abortua izateko arriskua baitago.
  • Txerto ahulduek ere oso erabilera hedatua eta arrakastatsua dute, eta ez dute nahiz ez den efekturik eragiten. Nolanahi ere, horien ekoizpena garestiagoa da eta hainbat dosi behar izaten dira babes-immunitatea lortzeko.

526/2014 ERREGE DEKRETUA

650/1994 ERREGE DEKRETUA

1314/2007 ERREGE DEKRETUA (650/1994 Errege Dekretua aldaratzen duena)

Legediaren bilatzailea – ELIKA

RIFT VALLEY-KO SUKARRA-MAPA

RIFT VALLEY-KO SUKARRA-OIE