Hegazti gripearen Mikrositea
1. Hegaztien gripeari buruzko informazioa
Hegazti-influentza (IA) oso infekzio kutsakorra eta oso aldakorra da, eta hegazti guztiei eragiten die, batez ere etxeko hegaztiei.
Hegazti basati migratzaileek (uretakoak) gordailu natural gisa jarduten dute, eta beren migrazio-bideetan zehar zabaltzen dute gaixotasuna, etxaldekoekin eta zeharkakoekin kontaktu zuzena izanez, baserri batetik bestera.
Andui larriena Hegaztien Influenza Patogeno Handia edo IAAP da. H5 eta H7 azpimotek eragiten dute, eta hilkortasun handia eragiten dute etxeko hegaztietan, eta, batzuetan, ugaztunei eragin diezaiekete, baita gizakiei ere. IAAP birus horiek erresistentzia handia dute ingurumenean.
Nahitaez Adierazi beharreko animalia-gaixotasuna da, pertsonei eragin baitiezaieke.
Prebentzioa da biosegurtasun-neurriak zorroztea (etxeko hegaztiek migratzaileekin kontakturik izan ez dezaten saihestea), batez ere udazkenean eta neguan, hegazti migratzaileen pasabidearekin bat datozen urtaroak baitira.
Gaixotasunaren kontrola, baieztatzen denean, eragindako hegaztiak hiltzean datza, eta txertaketa prebentziozko kontrol-neurritzat edo neurri osagarritzat har daiteke agerraldi batean.
2. Egoera epidemiologikoa
2021eko urrian, Europak inoiz erregistratu den hegazti-gripearen izurrite handiena jasan zuen. Orduz geroztik, fokuak gutxituz joan dira denboraldi bakoitzean, eta gaur egun, Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzak (EFSA), Gaixotasunak Prebenitzeko eta Kontrolatzeko Europako Zentroak (ECDC) eta IAAPerako Europako Erreferentzia Laborategiak (EURL) elkarrekin egindako txosten baten arabera, honako hauek nabarmendu behar dira:
- Hegaztiei dagokienez, Europako detekzio-kopuruak txikia izaten jarraitu zuen aurreko urteekin alderatuta, baina Atlantikoko, Ipar Itsasoko eta Baltikoko kostaldeetako kolonietan ugaltzen diren itsas hegaztien kasuak nabarmen ugaritu dira, eta, gainera, kaioen artean modu eraginkorragoan transmiti daitekeen genotipo berri bat detektatu da. 2022ko udan egiaztatu ahal izan zen hori EAEko kostaldean, ez baitzen isiltasun epidemiologikorik gertatu aipatutako itsas hegaztien migrazio-aldiaren amaieraren ondorioz.
- Ugaztunetan, ez zen kasu berririk jakinarazi Europan, baina AEBn kaltetutako esne-aziendaren ustiategien kopurua 230 baino gehiagora igo zen 14 estatutan. Garrantzitsua da azpimarratzea A birusa (H5N1) Kaliforniako esne-aziendetan detektatu zela lehen aldiz, AEBetako estatuan. Esne-aziendaren zentsu handiena duten AEBak. Europan, orain arte hausnarkarien laginetan eta ontziratu gabeko esnean egindako probek emaitza negatiboak baino ez dituzte eman. Orain arte, Europan ugaztun espezieetatik jaso diren A (H5) birusetan, ez da gizakiengan hegazti motako birusaren batasuna errazten duten funtsezko mutaziorik identifikatu. Hala ere, abian den urte epidemiologikoan Europan karakterizatutako 10 ugaztunen birusetatik zazpik mutazioa (PB2-E627K) dute, eta horrek erreplikazio eraginkorragoa ematen die ugaztunei.
- Pertsonengan: IAAP zoonotikoaren A (H5N1), A (H5N6) eta A (H9N2) kasuak jakinarazten jarraitu zen noizean behin. Giza kasu gehienak etxeko hegaztien, etxeko hegazti bizien merkatuen edo kaltetutako esne-aziendaren eraginpean egotearekin lotuta daude. Giza infekzioak ez dira oso ohikoak oraindik, eta ez da pertsonatik pertsonarako transmisio-probarik dokumentatu txostenak hartzen duen azken hiruhilekoan. Garrantzitsua da aipatzea, gaur egun, hegazti-gripe zoonotikoaren arriskuak txikia izaten jarraitzen duela EB/EEErentzat, biztanleria osoarentzat, eta txikia edo moderatua, berriz, lanean edo bestelako egoera batean dauden pertsonentzat.
Kasuen kopuruari eta bilakaerari buruzko informazio zehatza aurki daiteke EFSAk argitaratutako hurrengo panel interaktibo berrian.
EFSAk Bird Flu Radar garatu du, Europa osoko espazio-denbora unitate bakoitzeko basa hegaztien populazioan IAAP agerraldien probabilitatea kalkulatzeko. Espazio- eta denbora-arriskuak ebaluatzeko eredua denbora errealean eguneratzen da orain, eta astelehen goizero Europako basa hegaztietan jakinarazitako IAAPen azken agerraldietan (H5 eta H7) oinarritutako emaitza berriak erakusten dira.
RASVEren plataforma publikoan (MAPAko Albaitaritzako Osasun Alerten Erregistroa), nahitaez aitortu beharreko animalien gaixotasunen kasu baieztatuak kontsulta daitezke.
Istituto Zooprofilattico Sperimentale delle Venezie (IZSVe), IAko esleitutako Europako erreferentziako laborategia (EURL) da. Bere webgunean IAren Europako agerraldiei buruzko informazio eguneratua eta xehetasunez aurki daiteke:
3. Hegazti-gripearen arriskua saihesteko prebentzio-neurriak hegaztiengan
Abuztuaren 5eko APA/782/2022 Aginduak aldatu egiten du uztailaren 27ko APA/2442/2006 Agindua,hegazti-gripearekin lotutako babes-neurri espezifikoak ezartzen ditu: prebentzio, jarraipen eta kontrol-neurriak arautzen dituena eta agindu horien eranskinetan identifikatutako arrisku bereziko eta zaintza bereziko eremuetan zenbait biosegurtasun-neurri ezartzen dituena. Zehazki, zenbait neurri espezifiko hartzea aurreikusten da:
- Biosegurtasuna indartzea eta etxeko hegaztien eta hegazti basati migratzaileen (anseriformeak) arteko zuzeneko eta zeharkako kontaktua saihestea
- Zaintza pasiboa indartzea, bai hegazti-ustiategietan, bai basa-hegaztietan
- Eranskinetan jasotako udalerrietan kokatutako hegazti-ustiategien datuak eguneratzea
- Osasun-kontrolak eta aldizkako analisiak egitea, arriskuaren ebaluazioaren arabera
- Etxeko hegaztiak animalien kontzentrazio-zentroetan egotea debekatzea.
EAEko egungo egoera epidemiologikoa dela eta, abenduaren 16an Ekonomiaren Garapen, Iraunkortasun eta Ingurumen sailburuaren agindu bat argitaratu zen EHAAn, Euskadin hegazti-gripearen aurkako prebentzio-neurriak ezartzen dituena. Neurri horien helburua da hegazti-ustiategien zaintza indartzea eta biosegurtasuna areagotzea. Era berean, azken hilabeteetan ez da baimendu hegaztiak azoketan, merkatuetan, erakustaldietan eta abeltzaintza-lehiaketetan egotea.
Txertaketa EBn:
Txertaketa, IAAP zabaltzea saihesteko prebentzio-modu gisa, EFSAk tratatu du IAAPi buruzko azken irizpen zientifikoan. Bertan, EFSAk nabarmentzen du IAAPen aurkako txertaketa prebentiboko estrategia, aldez aurretik ezarritako zaintza, biosegurtasun eta diagnostiko goiztiarreko neurriekin batera, gaixotasun horren hedapena prebenitzeko eta kontrolatzeko modurik egokiena dela.
Hegazti-haztegietan dentsitate handia duten eremuak direnez IAAPen zabalkunderik handiena izan dezaketenak, EFSAk honako gomendio hauek egin ditu:
- Txertaketa prebentiboa da egokiena agerraldien kopurua eta epidemiaren iraupena murrizteko.
- Agerraldien kasuan, gomendagarria da larrialdiko babes-txertoa jartzea fokuaren inguruan 3 km-ko erradioan.
- Xede-populazioak etxeko hegaztiak izan behar du, dentsitate handiko eremuetan.
- Txertoaren eraginkortasuna txertaketa-estrategia guztietarako monitorizatu behar da.
- Txertaketak osatu egin behar du eta ez ditu ordeztu behar beste prebentzio- eta kontrol-neurri batzuk, hala nola hegaztien infekzioak zaintzea, detekzio goiztiarra eta biosegurtasuna, eta gaixotasunak kontrolatzeko ikuspegi integratu baten zati gisa gomendatzen da.
Hegazti-ustiategietako langileei zuzendutako triptiko honek biosegurtasuna indartzeko ezarri beharreko neurriak jasotzen ditu:
Esteka honetan dago eskuragarri 2022ko urriaren 25ean Berrizen egin zen HEGAZTI-USTIATEGIETAKO BIOSEGURTASUN PRESTAKUNTZA JARDUNALDIA:
Jarraian, OCVren infografia bat kontsulta daiteke (gazteleraz), hegaztien gripea zaintzeko eta kontrolatzeko jarduera ofizialak islatzen dituen eskema bat:
4. IAAP zoonotikoaren arriskuaren ebaluazioa pertsonengan
Gaixotasunak Prebenitzeko eta Kontrolatzeko Europako Zentroak (ECDC) influenza zoonotikoa duten pertsonei transmititzeko arriskua ebaluatu du azken argitalpenean, eta ondorioztatu du Europako biztanleentzat, oro har, infekzio-arriskua txikia dela, bai eta profesionalki arrisku txikia eta ertaina duten pertsonentzat ere, ziurgabetasun-maila handiarekin, hegazti-populazioen artean zirkulatzen ari den hegazti-gripearen birus asko dagoelako. Hala ere, kutsatutako etxeko hegaztien produktuen eraginpean egoteagatik gizakien artean kutsatzeko arriskua hutsaren hurrengoa da.
Estatuan, Osasun Ministerioak ARRISKUAREN EBALUAZIO AZKARRA egin du, Espainian hegazti-gripea A motakoa (H5N1) lehen aldiz detektatu delako gizakietan, hegazti-gripearen agerraldi berri bat izan duen hegazti-ustiategi bateko langile baten, IAAP H5N1en lehen kasua baieztatu ondoren. Kasua sintomarik gabe mantendu zen, eta ez zen harremanetan zeuden pertsonekin transmititu. Horrek ez du esan nahi osasun-agintariek gomendatutako lan-arriskuen inguruko beharrezko neurriak hartu behar ez direnik. Hona hemen azpimarragarrienak:
- Gaixotasunaren edozein susmo lehenbailehen jakinaraztea osasun-agintariei.
- Kutsatuta egon daitezkeen hegaztiekiko esposizioa minimizatzea.
- Biosegurtasun-neurriak indartzea, bereziki hegazti-ustiategietan basa-hegaztiekin kontaktua saihesteko.
- Hegaztiekin kontaktuan dauden pertsonei arriskua eta babes-neurri egokiak ezagutzen dituztela gomendatzea, animaliekin kontaktuan daudenean.
- Kutsatutako animalien eraginpean egoteko arriskua duten talde okupazionalei sasoiko gripea txertatzeko gomendioa indartzea.
- Ustiategietako fokuetan eta birusak kutsatutako animalien eraginpean dauden pertsonentzat jarduteko protokoloak jarraitzea.
Orain arte, bi kasu baino ez dira detektatu mundu mailan, bata sintomarik gabekoa eta bestea oso sintomatologia arinekoa.
3. Zer egin susmoa izanez gero?
- ARABA: Probintzia plaza, z/g. 01001 Vitoria-Gasteiz. Tel.: 945 18 18 18
- BIZKAIA: Agirre Lehendakariaren etorbidea 9. 48014 Bilbo. Tel.: 944 066 828
- GIPUZKOA: Gipuzkoa plaza z/g. 20004 Donostia-San Sebastián. Tel.: 943 11 29 87
Jarraian, hegazti-gripearen susmoa izanez gero, hegazti-ustiategietako arduradunentzako eta albaitarientzako jarduera-gida kontsulta daiteke:
Ehiztarientzat egindako Informazio-kartela, gaixotasun hori prebenitzeko neurriei buruz ohartarazteko:
5. Azken berriak
Jarraian, estatu mailako 2021/2022 denboraldiko azken jakinarazpenak aurkituko dituzu:
Azkenengo jakinarazpenak Estatu mailan
- 2024/2083 1º Lengua azul 29/10/2024 ANDALUCÍA CORTEGANA (SIERRA OCCIDENTAL) HUELVA Cumbres de San Bartolomé 01 ,03
- 2025/2 1º Mycobacterium tuberculosis (Inf. por el complejo) 20/01/2025 ASTURIAS RIBADESELLA ASTURIAS Parres
- 2025/3 1º Mycobacterium tuberculosis (Inf. por el complejo) 16/01/2025 ASTURIAS LENA ASTURIAS Mieres
- 2025/1 1º Mycobacterium tuberculosis (Inf. por el complejo) 16/01/2025 PAÍS VASCO GIPUZKOA GIPUZKOA Mutriku
- 2025/1 1º Fiebre del Nilo Occidental (West Nile) 03/01/2025 ANDALUCÍA LITORAL CÁDIZ Puerto Real
- 2024/20 1º Scrapie, Tembladera o Prúrigo Lumbar 18/11/2024 MURCIA ALTO GUADALENTIN (LORCA) MURCIA Lorca
Jarraian, MAPAk estatu mailako agerraldiei buruz argitaratutako informazio-oharrak aurkituko dituzu:
Azkenengo jakinarazpenak Estatu mailan
- Actualización de la situación epidemiológica en Europa y declaración de riesgo alto de Influenza Aviar en España con adopción de medidas preventivas en las zonas de especial riesgo y vigilancia a partir del 20 de enero de 2025 1,12 MB
- Actualización de la situación de la Influenza Aviar de alta patogenicidad (07/01/2025) 262,81 KB
- Actualización de situación de la Influenza Aviar de alta patogenicidad (IAAP) (21/10/2024) 334,54 KB
- Actualización de la situación de la Influenza Aviar de Alta Patogenicidad (IAAP) H5N1: detección de mortalidades anormales de aves silvestres en el Parque de la Albufera (Valencia) (07/06/2023) 405,59 KB
- Se detecta un foco de influenza aviar de alta patogenicidad (IAAP) H5N1 en una granja de pavos en Lleida (10/02/2023) 399,96 KB
- Se detecta un foco de influenza aviar de alta patogenicidad (IAAP) H5N1 en una granja de ocas en Valladolid (20/12/2022) 272,03 KB
Hona hemen gaixotasunak Europan bizi duen egoerari buruzko azken nobedadeak:
Ugaztun-espezieak ez daude 2020/689 (EB) Erregelamendu Eskuordetuan ezarritako zaintzapean dauden kategorietan. Duela gutxi, IAAPen xede-espezieei eta zaintzari buruzko indarreko xedapenak aldatu dira, aipatutako gomendioari heltzeko gaur egun planteatzen duen arriskuari dagokionez, eta agintari eskudunei GAAPen zaintza egituratua egiteko baimena eta laguntza ematen jarraitzeko ugaztun-espezie jakin batzuetan, hala dagokionean.
Eguneratze data:
